|
Sohbetin edepleri şunlardır:
- Mal ile (arkadaşını kendisine) tercih etmek,
- Eğer bu olmuyorsa; ihtiyaç anında malının fazlasını arkadaşına vermek,
- Kendiliğinden ona yardımcı olmak,
- Arkadaşı daha istemeden kendisi onun ihtiyacını anlayıp, gidermek.
- Sırları gizlemek,
- Ayıpları örtmek,
- İnsanların arkadaşı hakkında olan onu yermeleri kendisine ulaştırmaktan sükût etmek,
- Ona kötü şeyleri duyurmamak,
- İnsanların ona karşı olan övgülerini de hemen ona duyurmak,
- Sevinçli haberleri hemen vermek,
- Konuşma esnâsında iyi bir dinleyici olmak,
- Onunla çekişmeyi terk etmek,
- Onunla münâkaşa etmemek,
- Arkadaşını onun en çok sevdiği isimlerle çağırmak,
- Ve onun bilinen güzellikleriyle onu övmek,
- Onun yaptığı güzel şeylerden dolayı onun yüzüne karşı teşekkür etmek,
- Onu müdafaa etmek,
- Onun şerefine dokunan bir şey olduğunda (veya söylendiğinde) arkadaşını savunmak,
- Kendisini savunduğu gibi onun hakkını korumak,
- Arkadaşı kendisine ihtiyaç duyduğu zaman, ona lütufkâr ve nezâketle nasihatte bulunmak,
- Güzel bir şekilde arz etmek,
- Yanlışlıklarını bağışlamak,
- Uygunsuz hareketlerini görmemezlikten gelmek,
- Onu ayıplamamak,
- Halvetinde dünyada ona hayırlı dua etmek,
- Ölümünden sonra rahmetle anmak,
- Arkadaşının ailesini gözetmek,
- Arkadaşının ölümünden sonra vefalı olmak,
- Evlâdına yakınlık göstermek,
- Ve akrabalarının değerini bilmek lâzım.
- Ona hafif işleri tercih etmeli,
- Arkadaşına yük olmamalı,
- Kendisinin zor ihtiyaçlarından birini ona yüklememelidir.
- Mühim işlerinde onun kalbini rahat tutmak,
- Mutluluğunu paylaşmak,
- Sevincine ortak olmak,
- Arkadaşının sevindiği bütün konularda sevincini izhâr etmek,
- Onunla beraber mahzun olmak,
- Arkadaşına gelen üzüntüye ortak olmak,
- Arkadaşının başına gelen kötülükleri kötü görmek,
- Açığa vurduğu (sevinç ve hüznün) aynısını kalbinde de gizlemek,
- Sevgisinde sâdık olmak,
- Gizli ve aşikâr beyân ettiği sevgisinde hakîki olmak,
- Arkadaşıyla karşılaştığı zaman, ona selâm vermeye önce kendisinin başlaması,
- Mecliste ona yer vermek,
- Onun için yerinden çıkmak,
- Arkadaşı kalkıp giderken onu uğurlamak,
- Arkadaşı konuşurken susup dinlemek,
- Arkadaşının sözünü bitirmesini beklemek,
- Sözlerini (yarıda) kesmemek,
- Onun sözlerine müdâhale etmeyi terk etmek.
Kaynak: Hidayetin Başlangıcı (İmam-ı Gazâlî)
|
